Уште во февруари пишував за тоа дека многу нешта зависат од СДСМ на Заев. Посебно тоа се однесува на објавувањето на материјалите за кои се тврди дека потекнуваат од Републичкото МВР. Од тогаш до денес поминаа 20-тина прес-конференции со нови и нови материјали, но речиси ништо не се смени во политичката ситуација во земјата. Две поенти треба да се истакнат сега кога е за очекување дека ќе одиме на некаква „бомбашка“ пауза поради празниците што доаѓаат.

Прво, во врска со изјавата на Зоран Заев. Тој е цитиран дека изјавил:

„Формирав посебни тимови кои ги читаат и анализираат сите разговори и пораки од прислушуваните разговори.“

Ова е страшно опасна ситуација, ако е вистина. Тоа значи дека до сите разговори (се сеќавате, тие разговори се однесуваат на преку 20.000 македонски граѓани од кои сигурно добар дел не се ни политичари) имаат пристап тимови на луѓе од СДСМ кои слушаат и анализираат. Нема информација кои се тие луѓе, дали се обучени да го прават тоа, дали имаат познавања од правото што е релевантно за темата и кои гаранции постојат за тоа дека ова слушање нема да се претвори во своевиден „loveint“, како она кога вработените на NSA ги следеле своите љубовници или потенцијални кандидати/тки. Мислам дека не е невозможно да се замисли пример во кој некој член на тимот за анализа слуша љубовен разговор на некој бизнисмен и потоа го користи тој за своја лична користи. Додуша, ако изјавата на Заев е вистина, љубовните маки на тој бизнисмен се најмалиот наш проблем.

Второ, ВМРО успешно ја вози приказната дека Македонија е супер земја: слободна, демократска и така натаму. Еден од клучните аргументи во оваа приказна е тоа што осомничен за државен удар може да држи 20-тина прес-конференции и да изнесува разно-разни работи што се однесуваат на високи функционери на државата без притоа да трпи некакви последици. Имено, како што би рекле во ВМРО, во Кина или Северна Кореја, тоа не би било возможно. Со ова ВМРО промовира нова нормалност, а СДСМ ја прифаќа. За чудење се разбира не е тоа што ВМРО промовира постојана криза на политичкиот систем како нормално функционирање на Републиката, туку тоа што СДСМ ја прифаќа таа игра. Тоа е игра која се сведува на: не можеш да одржиш толку прес-конференции онолку пати колку што ние можеме да кажеме дека има слободни медиуми и демократија.

Во ваква ситуација не останува многу освен да се надеваме дека предлозите за „дружината на јавниот интерес“ (1, 2) ќе допрат до СДСМ: дека ќе најдат начин да ја прошират нивната политичка активност и дека снимките ќе им ги остават на експертите. Алтернативата е таа што и сега ја живееме: војна на прес-конференции и партиски настани во една постојана трка пред избори што може, ама не мора да се случат.

Зошто мислам дека целосната корупција е проблем само за мал број на луѓе

Постои една комична анегдота од судскиот систем на САД која што ја прикажува суштината на идејата за владеење на правото:

On Feb. 18, 1986, frustrated that heavy rains had prevented some jurors from reaching his court, U.S. District Court Judge Samuel King said, “I hereby order that it cease raining by Tuesday. Let’s see how that works.”

California immediately entered five years of severe drought, with strict water rationing.

When colleagues reminded King of his order in 1991, he said, “I hereby rescind my order of February 18, 1986, and order that rain shall fall in California beginning February 27, 1991.” Later that day the state received 4 inches of rain, the heaviest storm in a decade, and two further storms added another 3 inches.

In a letter to a local newspaper, King said this was “proof positive that we are a nation governed by laws.”

Идеалот што го имаат САД и нејзините граѓани за нивниот судски систем е важен. Се разбира тој идеал секогаш не се пресликува во реалноста, но се појавува постојано во популарната култура, во филмови и серии, во книги што зборуваат независноста на судството итн.

Но, идеалот што го имаат САД и нејзините граѓани за нивниот судски систем не се пресликува во Македонија. Истражувањата на јавното мислење велат дека мнозинството Македонски граѓани мислат дека постои широко распространета корупција.

Анегдотите од секојдневието кај нас не вклучуваат приказни како онаа погоре. Од „мала пажња“ преку „мотивирање на службениците“ до сето она што го слушаме на снимките кои ги објавува Зоран Заев се соочуваме со корупција за која воглавно, како мнозинство граѓани, сметаме дека е нормална. Се разбира, има луѓе што мислат дека тоа е неприфатливо, но тие барем според податоците се во малцинство.

Затоа сакам да предложам една идеја за да го разбереме доминантниот светоглед во јавноста: додека малкумина мислиме дека целосната корупција што ја слушаме е недозволива, многумина мислат дека проблемот е само во тоа што корупцијата е централизирана или монополизирана, наместо дистрибуирана — како порано.

Лоренс Лесиг едноставно ја објаснува корупцијата: тоа е кога нештата се зависни од нешто што не би требало да бидат зависни. Или со други зборови нештата се независни односно без корупција само кога се зависни од тоа што треба да бидат зависни. Ми се чини дека кога постои дистрибуирана корупција, и со нашата склоност да ја прифаќаме, ние сме поподготвени да се справиме со неа. Ти можеш да најдеш врска, но и јас можам, ти ќе платиш, јас ќе платам повеќе и така натаму. Но, кога таа ќе се централизира тогаш конкуренцијата исчезнува. Сите не можат да бидат 100% посветени на групата ја централизира корупцијата и тука за прв пат се појавува нашиот проблем — не со корупцијата, туку само со нејзината дистрибуција.

Почнувајќи од конференциите за печат на опозицијата каде што се зборува дека целата држава е заложник на само неколку луѓе, па до секојдневните коментари дека сегашното раководство на ВМРО-ДПМНЕ не е право ВМРО, т.е. тоа се некои кои го киднапирале него - мислам дека во сето тоа штом се загребе под површината може да се прочита оваа мнозинска загриженост за степенот на централизација на мрежите на подароци и услуги кои кај нас функционираат на месото на оние за мерки и проверки.

Сето ова конечно кулминира во стравот дека СДСМ се исто толку лоши како и ВМРО — ако не и повеќе. Години на пропаганда сигурно го имаат својот удел во ова, но мислам и дека надежите повеќе се дека по 9 години ВМРО може и да попушти и да се врати на старото — дистрибуирано: „крадеше, ама имаше за сите“, додека на СДСМ би му требале уште цели 9 да дојде до таа точка.

Ова мислам дека е тажната состојба на нештата со која или од која се плаши мнозинството кое се држи до девизата „сите се исти“.

Злосторничкото здружување за кое зборува опозицијата е само дел од комплетната корупција на Републиката

Вчерашната (бомба #5) прес-конференција на Зоран Заев ми го привлече вниманието кога тој на новинарско прашање одговори дека операторите не се одговорни за ова што се случува со неовластеното прислушување.

Нормално, се заинтересирав за ова прашање и еве што открив.

Продолжената рака за неконтролирано следење на следење на комуникациите е пуштена во јуни 2010 година. За тоа предупредувале пратеници на СДСМ и известувале странски медиуми, Ваквите одредби (конкретно член 115 од Законот за електронски комуникации („Службен весник на Република Македонија“ бр.13/2005, 14/2007, 55/2007, 98/2008 и 83/2010, 13/2012, 59/2012, 123/2012, 23/2013), одете на pravo.org.mk за детали) се поништени со одлука на Уставен суд во декември 2010 година.

Прашањето што се поставува е што се случило со спроведениот вод до МВР што операторите морале да го постават кога стапил на сила тој член 115?

Опремата што оперторите морале да ја имаат во период од јуни 2010 до декември 2010 според одредбите на Законот за електронски комуникации што тогаш бил на сила.

Ако тоа што го вели до сега Зоран Заев е вистина, односно неовластено прислушувани се преку 20.000 граѓани, во долги периоди, а тоа не може да се прави со комбиња или подвижни базни станици, како што вели Петар Поповски, а сето тоа е во период што е од 2011 до 2014 година, тогаш може да се заклучи дека овој вод не е прекинат.

Не успеав да најдам дали неспроведување на одлука на Уставен суд е некаков прекршок што е казнив. Сепак, согласно истиот Закон за електронски комуникации, операторите што што овозможуваат незаконско пренесување и пренасочување на комуникациите и податоците (член 111/став 2) и со тоа ја нарушуваат доверливоста на комуникациите (член 111/став 3) прават прекршок казнив според член 138/став 16 и член 139/став 30. Казните се во проценти од нивните приходи.

Идеално, надзорниот орган за телекомуникациски прашања требало да ги казни операторите кога би утврдил дека ова прекршување постои. Сега тоа повеќе не може да се стори, за најголемиот дел од периодот 2011–2014, затоа што друг закон, Законот за прекршоците јасно вели дека „Прекршочната постапка не може да се поведе ниту да се води ако помине една година од денот кога е сторен прекршокот.“ (член 42/став 1 — Службен весник на РМ бр 62/06).

Затоа велам дека корупцијата на Републиката е поголема од она што веројатно можеме да замислиме. Погледнато наназад изгледа дека за сите овие активности постоел широк консензус, ако не за поддржување, тогаш секако за непостапување тие активности да се спречат. Одговорност, прво морална, треба да понесат сите директори на операторите, директорите на АЕК, надлежните инспектори итн. За инспекторите и други што не спровеле надзор можеби може да има и нешто во врска со злоупотреба на службена должност.

Понатаму, одговорност мора да понесат и судиите на Уставен суд. Со одлука на Уставен суд во 2010 година е поништен членот 115 од Законот за електронски комуникации. Но, во февруари 2014 година изгласан е нов Закон за електронски комуникации (Службен весник на РМ бр. 39/2014) кој што во неговиот член 175 има идентични одредби за комуникациски водови.

Член 175 од Законот за електронски комуникации од 2014 година.

Прашањето, логично, е: Ако тие водови не биле уставни во 2010, како се уставни во 2014? Уставниот суд молчи во врска со овој Закон цела една година, иако по неговиот деловодник (член 9 и 14) има обврска да поведува иницијативи за проверка на уставност и законитост на законите. (Јас ќе го потсетам Уставниот суд за ова обврска со поднесок во понеделник.)

На крај, последниот воз за прекршочна постапка за операторите е во понеделник 2 март 2015. Новиот Закон за електронски комуникации е на сила од 3.3.2014 година. Значи, водовите до МВР се законски од тој датум. Но, водовите не биле законски на 2.3.2014, а во понеделник истекува едната година за поведување на прекршочна постапка. Дали и за ова ќе го видиме комплетното лице на корумпираната Република или пак ќе видиме поведување прекршочна постапка? Одговорот останува да лебди во нашите кошмари.

Корупцијата, не Републиката.

Дополнето: Согласно член 377 став 2, 3 и 6 од кривичниот законик, правните лица оператори и одговорните лица во операторите може да одговараат за неизвршување на судската одлука на Уставниот суд

Оттука, може да се поднесе кривична пријава против операторите и нивните директори за основано сомневање дека не постапиле според погоре наведената одлука на Уставниот суд.

2.3.2015 — Објавено на ОКНО.мк: http://okno.mk/node/45050

One Ring to rule them all, One Ring to find them,
One Ring to bring them all and in the darkness bind them

Денес, во дигиталното доба, неовластениот надзор е прстенот на Саурон.

Тој што го контролира ќе владее и навистина е така — ВМРО-ДПМНЕ владее веќе 9 години.

Но сега овој дигитален прстен се дотркала во рацете на СДСМ на Зоран Заев. Разговорите, наводно 1.6 милиони датотеки аудио снимки, се кај него. Тие можат да бидат искористени за контрола на луѓето. Оттука прашањето е дали Заев ќе биде силен како Фродо или слаб како Смигол.

А затоа што навиваме за Фродо, може да се даде само еден предлог: Да се формира дружина на прстенот, т.е. на јавниот интерес. Фродо не го носеше тој товар сам.

Од што би се состоела таа дружина?

1. Датабаза со следените телефонски броеви достапна на интернет: Софтверот да овозможи безбедна проверка на телефонски број на граѓанинот, увид во снимените материјали, можност за внесување на лични податоци за да се генерира тужба за неовластено следење која што се испраќа на негов e-mail во PDF.

2. Датабаза со снимките што се од јавен интерес: Повеќејазична база со сите транскрипти што се дистрибуираат до медиумите што ќе може да се пребарува по клучен збор.

3. Апликација што ќе ги презентира и објаснува релациите меѓу лицата што се на снимките и за кои се зборува во снимките.

Овие снимки мора да останат во колективната меморија како една гаранција плус дека вакво нешто повеќе нема да се повтори.

Кој може да каже колку корупција е потребна за една нормална држава?

Да започнам со рекапитулар на очигледното: неовластено масовно прислушкување е прекршување на законите, Уставот, меѓунардните декларации за човекови права и за тоа виновниците мора да бидат казнети. Тоа е атомска бомба за приватноста и демократијата, која подразбира тајност и на нашите одлуку и не може да функционира кога ваков надзор постои. Ова не е ништо ново, барем за оние што редовно читаат што доаѓа од малиот камп за дигитални слободи што воглавно гравитира околу 2с.мк и КИКА. Но, мислам дека е згодно да се повтори за сите оние кои не се во тек: 1, 2, 3, 4, 5, 6…

Но, дебатата не завршува тука. Ако тоа што го вели Зоран Заев е вистина и неовластено се прислушувани 20.000 луѓе од страна на домашнте служби, тогаш тоа е македонската елита, како што утврдивме македонскиот 1%, прислушувана од неа самата, се разбира не буквално, туку посредно — овозможувајќи ги мерките на еден или друг начин во подолг временски период. Секако, вината за тоа најмногу лежи во главната владеачка партија ВМРО-ДПМНЕ која што ги контролира клучните институции, но соработници се сите институции и нивни претставници не сакале да спроведат мерки и проверки или пак ако не можеле, тогаш не си заминале од функциите, односно останале да ги уживааат плодовите на привилегијата власт. Ако нешто во поп-културата или секојднвеното сфаќање на нештата стигнало од мислите на Хана Арент тогаш тоа е идејата за баналноста на злото. Ми се чини дека молкот на целокупниот институционален апарат е токму тоа.

Оттука објавите на СДСМ на Заев всушност, покрај откривање на постоењето на неовластеното масовно прислушување, се и војна помеѓу едниот процент. Остатокот сме повикани да дадеме поддршка. Но, дилемата, иако можеби тешко може да се артикулира, лесно може да се препознае: дали даваме поддршка од принцип — затоа што корупцијата на Републиката мора да заврши, или од нужност — затоа што катастрофалното деветгодишно владеење на ВМРО-ДПМНЕ мора да заврши? Ова не е наивна разлика. Ако секој што е некој во оваа земја е прислушуван, а кога веќе сме сложни дека тоа е масивно нарушување на уставниот поредок, тогаш прашањето за времето што доаѓа единствено е колку проценти од нив се корумпирани?

Македонското „протекување“ на тајните снимки не е налик на ниеден пример од популарната меморија. Ова што го доживуваме не е ни Елсберг со документите за Пентагон, нити Никсон со Вотергејт, нити Викиликс со телеграмите, нити Сноуден со НСА. Не е дури ни филмскиот расплет од новата Борнова трилогија кога Мет Дејмон во улога на Џејмс Борн по факс ги праќа документите за злоупотреба на неговата организација до NYT. Не е — едноставно затоа што СДСМ не е новинарска организација како NYT или Гардијан, нити пак како Викиликс има желба да стане тоа. Aко монополот врз овие информации ги има политичка партија, може ли да се потпреме на тоа дека политичка партија ќе ги спроведе обврските на медиумите за служење на јавниот интерес? Може ли таа да биде четвртиот столб на власта, кога, очигледно и логично, претендира да биде првиот столб?

Овие прашања ставаат специфичен товар на СДСМ на Заев. Ако решат навистина да му служат на јавниот интерес, радикално како Викиликс или умерено како Гардијан, тогаш треба да ги обелоденат и снимките што ќе ги разоткријат и луѓето што се блиски до нив. Статистиката вели дека сигурно има такви луѓе. Будалесто би било да веруваме дека само елитата што е асоцирана со ВМРО-ДПМНЕ е корумпирана. Дури и односот да е 90% наспроти 10%, би требало во служба на јавниот интерес да знаеме сѐ. Така сите објави ќе го доведат во прашање не само постоењето на ВМРО-ДПМНЕ, туку и на СДСМ и другите политички партии онакви какви што ги знаеме. Ова е тој специфичен товар што го носи СДСМ на Заев, и што нѐ враќа назад на прашањето принцип или нужност. Впрочем од нив зависи каков вид на поддршка ќе добијат, од нивната одлука дали ќе бидат џелат само на ВМРО-ДПМНЕ или на сите оние што 25 години ја буткале Републиката во бездна, па така и самите на нив. Со други зборови, треба да видиме дали ќе ги видиме само големите злоупотреби како што се наводите за местенки во Врховниот суд или и малите кои што веројатно постојат од страна на локалните моќници во локалните судови. Ова е тешка одлука.

Секако ваквиот специфичен товар на СДСМ на Заев делумно произлегува од состојбата во која со години наназад се наоѓа македонското новинарство, а пред сѐ поради неговите спреги токму со истата елита. Доколку имавме весник со барем половина од капацитетот на Гардијан, можеби СДСМ ќе можеше да ги предаде документите таму и да се посвети на тоа што вообичаено го прават партиите — програма и избори бидејќи така се менува власта во демократските држави и во оние кои барем претендираат да станат такви. Последново само ја комплетира сликата за тоа каква комплицирана и обемна работа нѐ чека во обновата на општеството и Републиката што треба да следи. Но, одговорноста за тоа да стигнеме во точка во која што обнова ќе биде возможна во моментов целосно е во рацете на СДСМ на Заев.

Луѓето не се плашат наивно од изреката „сите се исти“. Сите го препознаваме прашањето за вредностите, прашање кое што е многу важно. Гаранцијата за тоа дека некој локален моќник веќе во 2017 нема да ги клика копчињата во ДБК треба да биде двојна: таквите што сега кликаат некои копчиња во општинска соба да бидат исчистени сега и Уставот и законите да бидат променети заради поголема заштита на граѓаните.

Под претпоставка дека сѐ што беше до сега кажанао од страна на СДСМ е точно, ваков расплет е можен во едно „Черчилијанско сценарио“. СДСМ на Заев да ја обелодени комплетната „Вистина за Македонија“ и штом оваа „војна за вистината“ заврши, тој да си замине и да имаме можност да избереме „цивилен премиер“, а елитата што ќе ги пополнува клучните места по институциите да биде целосно испразнета од луѓе што имале врска со корупцијата изминатите 25 години.

Клопчето што сега го одмотува Заев може да биде преседан за решавање на сите политички битки во иднината. Којзнае дали СДСМ се спремни на тоа.

Објавено на ОКНО 19.2.2015: http://okno.mk/node/44741

За сите што се од економските науки веројатно е добро познат примерот со ефектот на демонстрација врз потрошувачката: гледате дека соседот купил нова кола, и сакате да купите нова кола… Кога знаете што прават другите, сакате да го подражавате нивното однесување.

Тогаш без многу изненадување следи дека во книгата посветена на граѓанскиот отпор Адам Робертс и Тимоти Гартон Еш посветуваат поглавје на ефектот на демонстрација и граѓанскиот отпор во поранешниот советски блок. Авторите забележуваат дека клучна улога во расплетот во Советскиот сојуз игра политиката Гласност — т.е. слободниот проток на информации низ медиумите што по долго време со политиката на Горбачов се ослободени.

Да не преведувам:

Извор, книга цитирана погоре, стр. 108

Технологијата е сменета од тогаш до денес, но тоа што можеме да твитаме (најчесто) непречено не значи дека информациите стигнуваат до сите. Да искористам уште еден цитат, од (наводно) Едли Стивенсон: Кога некоја поддржувачка во изборната претседателска кампања му рекла „Сенаторе, сите паметни луѓе сѐ со вас.“, тој одговорил: „Тоа не е доволно, потребно ни е мнозинството“.

Значи, тоа што ние на твитер / интернет знаеме и се сложуваме со тоа што го прави на пр. Студентски пленум, или пак Солидарност за хонорарците не е доволно. Потребен ни е ефектот на демонстрација за промената да се прелее во сите ќошиња на општеството. Тоа што имаме интернет исто така не е доволно. Потребни се традиционалните медиуми и потребно е да се освојат нови медиумски простори.

Напред кон улиците и плоштадите, но и кон домовите на оние што зависат од ТВ приемнците.

Приказната за опозициските бомби кои што ќе ја срушат владата полека се хомогенизира околу масовен неовластен надзор на комуникации. Дали тоа е навистина така, останува да видиме.

Но, во меѓувреме добро би било да се потсетиме на алатките со чија помош можеме да се ослободиме од надзорот.

Првиот очигледен совет е дека ако сакате приватност кога одите некаде треба да го оставите мобилниот телефон дома. Мобилните телефони сами по себе се уреди за надзор. Вашата положба може да се добие преку базните станици со кои се врзува телефонот.

Вториот очигледен совет е дека треба да стоите понастрана од производи што се изградени на затворени платформи (Apple е пример за тоа). Ако не можете да видите што прави уредот, тогаш не може да знаете дали прави нешто против вас.

Третиот совет е — седете понастрана и од социјалните мрежи како Facebook.

Четвртиот совет е да користите енкрипција. Енкрипцијата на електронска пошта е стара алатка но (релативно) комплицирана за употреба и често поради тоа непопуларна. Но додека се чека на елегантно решение за пошта (се вика mailpile), можете да ги опремите вашите телефони со алатки за тајност. Инсталирајте textsecure и redphone за да имате пораки налик на viber и voip кои што ќе бидат енкриптирани. Исто така можете да ги опремите вашите компјутери и телефони со алатки за анонимност — инсталирајте tor.

Тајноста и анонимноста се клучни својства на приватноста. А без приватност не можеме да носиме автономни одлуки — одлуки кои се нужни во демократското општество. Не би требало да има потреба за други аргументи за употреба овие алатки.

Ова е втор пат влада на ВМРО-ДПМНЕ да добие обвинување за масовен неовластен надзор на комуникации. Поговорката вели: „Fool me once, shame on you; fool me twice, shame on me“. Треба да ги заштитиме нашите комуникации со алатките што ни ги нуди дигиталното доба, но треба да ги заштитиме и нашите права со алатките на демократијата и да се погрижиме оваа партија никогаш повеќе да не ја добие довербата на граѓаните за формирање влада.

6.2.2015 објавено на ОКНО: http://okno.mk/node/44384

Подолго време off.net.mk е на тапет дека не објавува доволно вести за активистичките активности што се случуваат во Македонија, а од скоро дел од критиките се насочија и кон newmadia.mk (поради учеството на Драган Павловиќ Латас на нивната конференција) и blogirame.mk (поради сплетот на околности што доведе до тоа 2 дена по големите студентски протести каде што имаше прекин на мрежата на TMobile, истата команија да дели награди на нивниот настан).

Ваквите „повици за правда“ се беспредметни.

Сите овие (и други) профитни компании (или профитни проекти) немаат мисија да застапуваат никакви општествено значајни прашања (кои и да биле тие), туку имаат мисија да прават профит (некои го прават тоа повеќе или помалку успешно од другите — на пример во случајот на blogirame.mk тоа е само зголемување на видливоста на брендот).

Оттука, воопшто не разбирам зошто да им се поставуваат повисоки барања на овие ентитети одошто на пример им се поставуваат на било кои други фирми (па дури и во пред интернет времето). Единственото објаснување што го гледам е дека овие три или уште неколку други се поврзани со луѓе кои се релативно познати / достапни за комуникација онлајн, па оттука се чини згодно да бидат пингани за сешто.

Залудно е сето тоа, па за сите што мислат дека сепак јавниот простор треба да биде простор за дебата, мало навраќање на Џејкоб Апелбаум и Дмитри Клајнер (Република 2012„Кога зборуваме за права, зборуваме за права во јавниот парк. Но нашиот друштвен простор веќе не е јавниот парк, туку е трговскиот центар каде службата за обезбедување има апсолутна и тотална моќ“.

Приватните ентитети не се јавен парк. Тоа важи и за интернет.

Кога на google.com ќе пребарате „економски факултет екстерно“ резултатот е нула пронајдени страници

Додека влегувате во амфитеатарот на Филозофски / Филолошки факултет ја забележувате неговата / нивната финансиска моќ. Просторијата не е во добра состојба. Изгледа како да не е кречена одамна, или барем, како прозорците на кровот што треба да даваат дневна светлина да не се во добра состојба, па низ нив капело од обилните врнежи кои што стануваат вообичаени за Скопје. Сите редови освен првите 2 се со дрвени столчиња.

На катедрата како говорници, покрај професорите од Филозофски и Филолошки факултет, седат преставници од ФДУ и ПМФ. Сите професори се од факултети кои не припаѓаат на големиот бизнис со / во образование(то). Филозофски и Филолшки делат зграда и дури ни заедно не можат да имаат реновиран амфитеатар, како на пример што Економски факултет имаше уште во 1999 год. ФДУ е сместен во бараки, кои колку и да се топли и полни со дух од уметничкиот живот, се крш. ПМФ е факултет кој по сплетките со Институтот за информатика и неговото реформирање во ФИНКИ го изгуби главниот извор на приходи, па професорката Прелиќ нѐ потсетува дека сега немаат пари ни за хемиски реагенси.

Сето ова е слика на средбата на помалку привилегираните факултети и на оние кои, барем во академскиот ред, немаат речиси никакви привилегии — студентите. Дури и претставниците од професорскиот ред на некој начин беа „the usual suspects“ — Вилиќ, Ванковска и Бојаџиевска, па дури и Цуцуловски пред да се пензионира, се чести лица во јавното зборување за разни проблеми, па и универзитетските.

Ова не го пишувам за да ги критикувам овие факултети или присутните професори, туку за да додадам контекст во трибината што ја организираше Студентски пленум:

Колку и да беше прецизно и јасно правното излагање на Костантин Битраков, тоа ќе беше помоќно ако покрај него зборуваше и професор од Правниот факултет. Вилиќ убаво напомена дека веројатно во министерството немаат правник како Костантин, но имаат ли на Правен?

Понатаму, кога на google.com ќе пребарате „економски факултет екстерно“ резултатот е нула пронајдени страници. Веројатно најбогатиот и најмоќниот (и најбројниот по студенти?) факултет молчи. Исти се резултатите и за Архитектонски и Медицинси факултет…

Колку што знам (немам facebook, тешко ми е да проверам) Филозофски/Филолошки се единствените два факултети на УКИМ што дозволиле употреба на просторија (а тоа да не е холот/аулата) за одржување на активности на Студентски пленум, иако студентите знаат дека никаква посебна дозвола за тоа не е потребна (ако добро запаметив од трибината: член 157 од Законот за високото образование).

Прашањето оттука е — кога ќе се соочиме со помоќните факултети и нивните помоќни професори?

Окупирајте ги кампусите. Сите.

На Окно: http://okno.mk/node/43142

На НоваТВ: http://novatv.mk/index.php?navig=8&cat=6&vest=18950

tl;dr Една набавка, една опрема, три афери.

Што е заедничко за сториите на НоваТВ (1 и 2), Фокус (1, 2, 3 и 4) и Буре весник (1)?

Сите зборуваат за сомнителни набавки на опрема. Но, за жал, сите на опремата ѝ доделуваат различни својства и намена.

Сѐ започнува со сторијата на НоваТВ. Првиот дел од сторијата е коректен. Како граѓани добиваме информации за кривична пријава за опрема што недостасува во Факулетот за безбедност во Скопје при УКЛО — Битола.

Во сторијата на НоваТВ професорката Фросина Ременски ја опишува опремата што недостасува на факултетот. Тоа се: електронски микроскоп, систем AFIS и опрема за пресретнување електронски комуникации. Системот AFIS e делот што е набавен со тендерот 43/2010. Другите два се набавувани во други тендерски постапки: 33/2010 за електронскиот микроскоп и 40/2010 за опремата за пресретнување.

извор — e-nabavki.gov.mk

извор — e-nabavki.gov.mk

Во моментот кога е огласен алармот на УКЛО, описот на опремата што била набавувана го знаат еден професор и веројатно експерт, претсавници на Транспарентност интернационал и новинари. Но, алармот не вклучува опасност за незаконито правење на биометриски документи.

Но, веќе во втората сторија на НоваТв се шпекулира за опрема набавена за МРТ. Велам — се шпекулира, затоа што доказот што е понуден за таа набавка е „Известување за склучен договор за јавна набавка“ (screenshot има на страницата на НоваТВ) јасно и недвосмислено вели дека набавена е една лабораторија по тендерот кој што е делив. Кога се чита тоа што НоваТв го пишува: — „Министерството за образование набавувало криминалистички и форензички лаборатории за Македонската радио телевизија.“ — се добива впечаток дека тие не кликнале на тендерот каде што пишува дека за МРТ се бараат студио и ауидио-визуелна лабораторија.

По ова, приказната продолжува да ја обработува Буре весник. Во тамошното истражување повторно се зборува за опремата што недостасува на Факултетот за безбедност и спорните набавки. Приложени се слики од Службен весник на РМ со попис на опремата.

Но, овој пат, и покрај тоа што може да се прочита што е таа опрема, се инсистира на тоа дека тоа е опрема за прислушување. Брзо гуглање вели дека тоа не е така: електронски микроскоп (33/2010) е микроскоп, AFIS на Morpho е база за форензика (43/2010) и FRED е мобилна станица за форензика (40/2010) — нешто налик на она што во серијата CSI го вадат од кола кога ќе излезат на терен.

На крај приказната за истата опрема ја зема Фокус. Спорни набавки, факултети, декани и истата опрема. Тоа е истата опрема што до пред малку беше опрема за следење на комуникации. Сега наеднаш системот AFIS станува систем со кој што можат да се прават биометриски пасоши и лични карти.

Но, Фокус ја повторува и истата грешка како НоваТВ. Без да ја провери документацијата на тендерот 43/2010 — каде што јасно се гледа дека се набавува еден AFIS — пишува дека набени се три AFIS системи, поентирајќи со тоа дека 2 од нив фалат.

Заради појаснување: Што поточно е AFIS?

Постојано читаме дека имало три AFIS-а и дека два фалат. Каде се AFIS-ите? Барем кога јас читав вака, а пред да знам дека AFIS е акроним за Automated Fingerprint Identification Systems, мислев дека тоа се три уреди — да речеме три принтери и дека два од нив фалат.

Но, AFIS всушнсот е многу опрема. Само тој едниот за кој што сигурно се знае дека е набавен, според пописот од Службен весник на РМ содржи (ако точно избројав) 104 поедниечни парчиња хардвер меѓу кои има и маси, столчиња и кабинети.

извор — burevesnik.org

Така, тврдењето дека два фалат наеднаш изгледа многу чудно. Всушност, ако навистина фалат, фалат две цели соби со опрема. Не сакам да речам дека две цели лаборатории не може да се украдат. Секако дека може. Но, тогаш барем би сакал да прочитам некој доказ повеќе од референца кон тендер за што се добива впечаток дека никој не го прочитал.

Прашања за теоретичарите на заговор

Безразлика на сѐ — како што велат во американските филмови — сѐ е можно. Лаптопите од набавката на FRED може да се користат за следење на комуникации, како што може за тоа да се користи и обичен лаптоп. Принтерите и фотоапаратите од што се купени во AFIS системот може да се корисат за правење на биометриски документи, како што може и било кој принтер и фотоапарат (се сеќавате на ефтиниот избор на фотоапарати во станиците каде што се сликаме за лична карта). Можно е целата документација од тендерот 43/2010 да е фабрикувана, и не само од него туку и од сите други 200 тендери за универзитети за кои Буре весник вели дека се тендери за прислушна опрема.

Новинарите до сега не понудиле ниту еден извор дека навистина се набавени 3 AFIS уреди. Колку што знам не понудиле никаква анализа за тоа што сѐ е барано, купено, распределено и ставено во употреба со тендерите 20/2010, 25/201, 26/201 33/2010, 34/2010, 40/2010, 41/2010, 43/2010, сите за лаборатории за научни институции.

Сѐ е можно.

Но, можеме да судиме само по она што можеме да го потврдиме.

Претходно на темата:
По трагите на новинарските истражувања
Метаподатоците на фотографиите со пасоши

Дополнето 8.12.2014: Текстот е објавен на Окно http://okno.mk/node/42899

tl;dr Од септември 2014, со Samsung Galaxy S4 GT-I9515.

Веста што ја објави Фокус предизвика голем интерес, па затоа овие дополнителни информации може да бидат исто така од корист во јавната дебата.

На веб страницата на весникот објавени се шест фотографии. Пет од тие фотографии најверојатно се фотографирани на 9 и 10 септември 2014 година. Тоа може да се види од метаподатоците на фотографиите.

Шестата фотографија е уредувана во Photoshop најверојатно од страна на редакцијата на Фокус за да се скрие идентитетот на лицето.

Според метаподатоците фотографиите се направени со Samsung Galaxy S4 (GT-I9515) телефон кој што се продава од мај 2014 година. Дури и да бил купен веднаш по пуштањето во продажба, овој телефон не би можел да се користи за фотографирање на нешто што би било поврзано со минати изборни процеси. (Последните избори завршија на 27 април 2014 г.)

Оттука освен ако некој не си играл претходно со метаподатоците на овие фотографии (а тоа е можно и лесно со обично уредување во Photoshop како во фотографија бр.6), овие фотографии навистина се направени во септември 2014 година со уред кој што не е постар од 6 месеци и патем е релативно скап (20.000+ МКД малопродажна цена).

Дополнето 30.11.2014: Во печатеното издание на Фокус има уште една фотографија каде што е прикажана некаква машина. Таа фотографија не е објавена на веб страницата. На фотографијата може да се видат неколку букви од брендот на машината. Истражувањето на датабазата на брендови на WIPO покажува еден бренд што многу наликува на исечокот од фотографијата. Тоа е Original Perfecta брендот на компанија за производство на машини за сечење хартија.

Брендот бил во сопственост на комбинатот Вернер Ламберц од Лајпциг, Источна Германија, регистриран за Данска јурисдикција во 1963 година.

Дополнето — најчести прашања:

1. Нели Samsung Galaxy S4 е достапен на пазарот од 2013?

Постојат два модели на Galaxy S4. Едниот објавен во 2013. Тоа е моделот GT-I9505. (Врска до продажба на T-Mobile.) Вториот е Galaxy S4 Value Edition модел GT-I9515 пуштен во продажба во мај 2014 како што потврдува и информацијата од врската погоре во текстот.

2. Дали е можно фотографиите да се направени во септември 2014 така што е фотографирано видеото?

Фокус објави дека добил видео и фотографии:

Без да разгледуваме колку е лесно со мобилен телефон да се фотографира видео што се прикажува на монитор и притоа да се добијат солидни фотографии, видеото што е објавено од страна на Фокус не ги содржи истите кадри што се прикажани на фотографиите. Така што или Фокус не го добил целиот видео материјал, или објавениот материјал не е целосен, или фотографиите се направени независно. Во секој случај премногу „или“.

Дополнето 01.12.2014:

Нецелосна верзија на овој текст е објавена на Курир: http://kurir.mk/makedonija/vesti/180825-FOTO-Sto-pokazuvaat-metapodatoci...

Со ситни измени текстот е објавен и на: Република http://republika.mk/?p=352925, Евести http://evesti.mk/2014/12/01/sto-pokazuvaat-metapodatocite/, Радио Слободна Македонија http://rsm.mk/web/?p=21192, Пулс 24 http://puls24.mk/makedonija/vesti/foto-sto-pokazuvaat-metapodatocite-na-..., Мрежа.мк http://www.mreza.mk/%D1%88%D1%82%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%B6%D1....

Дополнето 02.12.2014:

Текстот е во целост објавен на Окно: http://okno.mk/node/42741.

Делови во Вечер: http://vecer.mk/makedonija/n-snimkata-so-pasoshite-ne-e-pravena-vo-maked...

Сите вести од time.mk: http://www.time.mk/?q=%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D...

Следно на темата: По трагите на новинарските истражувања

Да не зборуваме однапред за тоа дали е кисел плодот на дрвцето што го пуштило првиот лист.

Обичај е по секое поголемо случување сите да напишеме по нешто за тоа, па така и овој пат за студентските протести против екстерното тестирање.

Сакам да ги ставам во втор план дебатите за тоа дали протестот е политички и дали студентите си го следат својот краткорочен интерес. Одговорот на двете е — да, но овие дебати се парализирачки. Студентите, како и сите млади луѓе, ќе научат.

Наместо тоа сакам да предложам неколку практични идеи што би можело да се спроведат во деновите што следат.

Прво, најочигледното, студентите може да го заземаат „јавниот простор“ на интернет. На твитер тоа се хаштаговите. Имате дебата на пример за #твитернагради и во неа (т.е. со тој хаштаг) вие твитате за студентскиот протест. Лесно е и безбедно. Додава видливост. Може да добиете само малку хејт од интернет.

Второ, студентите може да постават штандови на влезот на УКИМ и да делат на другите студенти флаери со содржина „Добредојдовте во автономната зона, вашите дипломи вредат исто толку колку и на професорите/пратениците/министрите.“

Трето, студентите може да се обратат до своите професори и управата на факултетите: формално преку архивата да побараат информации во врска со екстерното тестирање. Се разбира целта не е да се добијат информации, туку да се затрупа службата со барања; понатаму, студентите можат тивко да го бојкотираат наставниот кадар со „што ќе ве слушаме, и така ќе имаме екстерно“.

Четврто, студентите може да го окупираат јавниот превоз. Автобусите на ЈСП се како подвижни огласни табли. Може да се качите во 5-ка и да се возите од едниот до другиот крај на градот, а на прозорците да поставите хамери „Слободен превоз“, „Превоз на студенти на екстерно“, „Проект на Владата на РМ“ итн. Направете го во вторник и петок и како бонус оставете ги пензионерите на улица.

Петто, студентите може да шетаат низ град како човечки реклами. „Имам екстерно - барам работа“ или слично.

Шесто, и за ова не знам дали е возможно, т.е. дали системот е ист како порано, но студентите може да освојат место во некој студентски парламент од помалите факултети, како на пример ФДУ.

Седмо, студентите може да ги најдат професорите во пензија и од нив исто така да ја побараат поддршката.

На крај, разни настани, приредби, музика, театар, ад-хок активности низ градот. Мислам дека не мора да се објаснува.

Целта на сите овие е да се освои медиумскиот простор кој што е строго контролиран и да се добие нужната поддршка од академската фела.

Останатите, ние што не сме студенти, можеме да помогнеме со:

1. присуство на протестите;
2. пишување до нашите факултети (јас планирам да му пишам на факултетот и да го прашам дали треба да полагам екстерно, што се случува со мојата диплома, итн.);
3. помош за пристап до медиуми или други ресурси.

Протестите може да не успеат, но да не зборуваме однапред за тоа дали е кисел плодот на дрвцето што го пуштило првиот лист. Прво да му помогнеме да порасне.

Повод: „Нашите 99 проценти“ од Бранимир Јовановиќ

Мачката е надвор од вреќата како што би рекле нашите пријатели од преку океанот. Сега останува да видиме што може да направиме.

Прво, и за ова можеби не треба воопшто да се пишува, ќе се погрижиме за Бранимир. Кога еден од нашите, банкар, финансиски експерт, ќе се одлучи на ваква недискреција казната мора да биде брза и прецизна.

Второ, ќе се подготвиме да ги осуетиме сите обиди на трети лица (на пример на ЛД Солидарност) да го искористат ова за некаков напад кон нас или кон системот што го имаме поставено. Нашите луѓе ќе имаат спремни колумни и интервјуа за слободниот пазар и невидливата рака, неспособноста и мрзеливоста на сиромашните наспроти еднаквите шанси што ги нуди слободниот пазар, и за успешните приказни на обичните меѓу нас.

Трето, ќе ја насликаме сликата за тоа економската добробит на сите зависи од нас и нашите потенцијали да вработиме голем број на луѓе, се разбира под услови нашата финансиска моќ да продолжи да биде нерегулирана. Ќе дополниме со страшните слики за тоа како пропаста следи ако се брцне во нашиот џеб.

Четврто, ќе организираме добротворен концерт или некоја слична донаторска активност каде нашите медиуми ќе нѐ прикажат во добродушно и несебично светло.

Петто, ќе ги сокриеме трагите.

А сега, не губете вре

Вчера бев на „Борба со национализмот – кон политика на еманципација”, и, веројатно вообичаено за левичарски настан, се постави прашањето: што (ќе) има по државата?

Еден од можните одговори (што сум го собрал гледајќи TED видеа) е: градовите.

Повеќе од половина од целокупната светска популација живее во градовите. Тие сигурно имаат и голем удел во светскиот БДП, а кога сите градоначалници би формирале Организација на обединетите градови, нивниот сојуз би бил силен трговски блок. Прашањето „Може ли ова да се случи?“ е неодговорливо исто како што пред 400 години никој не можел да одговори дали нациите-држави ќе се случат.

Сепак, ова останува да биде солидна идеја за секој што сака да размислува за намалувањето на силата на неолибералната држава (каква што сѐ повеќе е и Македонија).

Има еден интересен цитат бапнат на македонски на англиската верзија на статијата за „Крушевската република“. Цитатот е на Блаже Ристовски, од книга издадена во 2001 година:

“Беше наполно прав и Мисирков во своjата фундаментална критика за Востанието и неговите раководители. Неговите укажуваньа се покажаа наполно точни во послешната практика. На пр., во ослободеното Крушево се формира градска управа составена од “Бугари”, Власи и Гркомани, па во зачуваните писмени акти не фигурираат токму Македонци(!)…” Блаже Ристовски, “Столетиjа на македонската свест”, Скопjе, Култура, 2001, стр. 458.

Ристовски, очигледно како и Мисирков пред него, констатира дека токму национализмот (Македонија на Македонците) недостасува во илинденско Крушево. Ова е првиот краток (10 дневен) период кога е очигледно дека револуционерите не биле националисти, или ако биле, тоа било во втор план.

Вториот краток период е 1941 (или 1943 зависи како броите) до 1944 или 1948 (исто така зависи како броите) — т.е. периодот на НОБ (секако НОБ е оној период кога комунистите се справуваат со окупаторот, но и со националистите, види граѓанска војна итн.) до формирањето на Македонската република во СФРЈ (ФНРЈ) или до спорот СССР-СФРЈ — т.е. замерката на Сталин дека Тито се свртел кон национализам.

Дека не е само „замерка“ секако зборува тоа што во многубројни документи / истражувања стои дека една од клучни компоненти на Титовата Југославија е фаворизирањето на малите (новите) национализми (Македонија, БиХ и Црна Гора) наспроти големите (старите) — Србија, Хрватска, Словенија. Секако не било тоа строг рез од антифашистичкиот НОБ кон Македонија на Македонците, но битките се добивале постепено: 1952 со Лигата на комунисти, 1974 со новиот устав… воглавно победувале националистите, како и што победија во 1991 формирајќи конечно Република Македонија на Македонците. (Одличен текст на овие теми е секако овој на Јовиќ што го имам линкано безброј пати.)

Сега, како што добро се сеќавате, тој проект воглавно е / беше неуспешен затоа што воглавно не им се допаѓаше на Албанците (исто така добро објаснето во горниот текст). Така ексклузивната држава доби нова форма, но сеедно, национализмот е преовладувачка тема и сега, иако е (како да речам на македонски ?) — компартментализиран.

Сето ова ги прави малку смешни спомениците од Илинден и тие од НОБ (иако нив ги има помалку), затоа што тие споменици сакаме/сакаат да бидат интерпретирани во таа националистичка приказна. Правни смешни и многу други работи, но ајде да не должиме.

Втората опција е секако Блаже Ристовски да не знае(л) што пишува и овој текст веќе од првата реченица да нема смисла. Што знам, вие одлучете.

I

Поглед маглив и тажен што бега од други очи
додека ја пиеме првата кригла разговорот е кревок
Tочи!

Алкохолот наскоро ќе удри и јазикот патувањето
ќе го почне
По лесни шеги и случки сме биле тука и претходно
порано, завчера, минатата недела, во мај, во февруари,
лани и пред тоа и попосле кога
Ќе одиме по улиците и сокаците
познати катчиња и ќошиња
ќе се смееме и повеќе, ќе се глупираме и повеќе
ќе пееме и повеќе од тоа, од сѐ
на местата што се наши
што на младост нѐ потсетуваат
кога таму долеваме уште една чаша
што плановите ни ги празнуваат
кога таму иднината ја замислуваме
што сеќавањата ни ги чуваат
кога таму на уво шепотиме
што љубовта ја возбудуваат
кога таму на познатиот ритам играме
Тука сме и онде и потаму
низ чаршија, низ парк, низ градот
покрај река, на Водно
јас и ти, до Јас и ти
и топол бурек
додека не се приближи часот за сон
за работа, за сон.
И нема да прозбориме
како и претходно и порано и завчера,
и минатата недела и во мај и во февруари
и лани и пред тоа и попосле кога
Ќе одиме по улиците и сокаците
туѓи катчиња и ќошиња
ќе се расправаме и повеќе, ќе викаме и повеќе
ќе плаќаме и повеќе од тоа, од сѐ
на местата што не се наши
што на смрт нѐ потсетуваат
кога таму слушаме уште една лага
што плановите ни ги понижуваат
кога таму хоризонот го кријат зад ѕид
што сеќавањата ги осакатуваат
кога таму не можеме да бидеме сами
што љубовта ја казнуваат
кога таму ритамот оди по дневен ред
Тука сме и онде и потаму
низ ходници, низ канцеларии, низ згради
покрај река, на Водно
јас и ти, до Јас и ти
со жед за заборав на денот
додека сонот не се потопи
вечерва, без сон.

Поглед лажлив и уплашен што бега од други очи
додека се затвори последната врата нема да прозбориме
молчи.

II

Малку сме.
Дишеме со носталгичниот поглед на другарите.
Малку сме.
Генерацијата од далеку нѐ гледа.
Малку сме.
Веруваме во приказните од детството.
Малку сме.
Лагите ни го окупираат вниманието.
Малку сме.
Исполнуваме стари ветувања.
Малку сме.
Времето безмислосно нѐ ситни.
Малку сме.
Одиме кротко покрај ѕидот.
Малку сме.
Стравот ни тропа во срцето.
Малку сме.
Го гледаме небото што се затвора.
Малку сме.
Гласот ни се губи.

III

А таа вечер
кога пијачката ќе биде само една
кога гласот ќе биде полн
со нетрпеливост за следното утро
некаде далеку од тука
Таа вечер ќе дојде
и тогаш, знам
повеќе нема да можам
да пишувам како седиме заедно
да раскажувам како пиеме заедно
да зборувам како зборуваме заедно
да се радувам што сонуваме заедно
тогаш мојот глас ќе остане сам
јас
без ти
без ние
Тогаш, искусурен до крај
ќе го спакувам и мојот куфер
и ќе го сркалам по подвижната лента
и ќе го оставам ова место на сеќавањата.
Таа вечер,
ќе заборавиме на плановите
на желбите, на посакувањата
на сѐ што тука нѐ тоне
ќе дозволиме рамнодушно
нашите места
за последен пат да ни бидат дом
нашите зборови
за последен пат да тлеат во воздухот
нашите очи
за последен пат. да бегаат едни од други
Таа вечер – збогум!
ќе нѐ снема од товарот на ова место
Таа вечер – збогум!
ќе нѐ заборави ова време
Таа вечер – збогум!
Збогум.

Текстот подолу е одговор на твитот на azazelo:

па уште во СФРЈ важеше„не си АЛБ ако не носиш оруж.“,наместо АЛБ да работаат на менување на оваа лоша традиција

https://twitter.com/azazelo_s/statuses/469127107197796353

и оригинално е објавен на twitlonger. Го додавам и овде заради подобро памтење.

Мислам дека е страшно тоа што го пишуваш „важеше „не си АЛБ ако не носиш оруж.“…“ не само затоа што мислиш така, туку затоа што (ми се чини) сакаш да оставиш впечаток дека многумина мислат така. (ОК, моето искуство со bullies и ножеви секогаш било со Македонци — па можеби затоа сум толку зачуден). Но, да одиме со ред.

Прво, мислам дека одлика на разумни луѓе е да го менуваат своето мислење како што нови информации стануваат достапни. На почеток имавме една приказна во медиумите (тој бил сам, се шетал, го видел точакот, тие биле 3-4, го збуфтале…). Потоа дојде другата приказна, која е и далеку поверодостојна, т.е. дури и таткото признава дека го бркале момчето (а не го вели тоа само МВР, Курир, Фокус или кој и да е спинер). Зарем вакво сознание не треба да го смени нашето мислење за настанот? Зошто е толку тешко да се помисли на самоодбрана? Дали ти мислиш дека ако некој да те брка со возило 20 минути, ќе се чувствуваш како да *не* ти е загрозен животот? Веројатно уште детали ќе излезат во јавност и ако тие се нови и различни ние би требало повторно да ги анализираме и да донесеме поинаков заклучок ако дедукцијата не доведе до таму. На пример, ако на оружјето полицијата најде само едни отпечатоци, тогаш тоа е една приказна, ако најде два пара друга, а и уште 2-3 приказни во зависност од тоа каков е ножот (што ако е кујнски и таму има отпечатоци на мајката што останале од порано?) Дали тоа ќе значи дека таткото и синот тргнале со намера за фатална пресметка со крадецот? Ова се сериозни прашања и јавноста (ние) и секако одбраната имаат право да ги поставуваат. Секако, ако камерите од болницата покажат повеќе од 2-3 лица како се борат, тоа уште повеќе ќе ги смени заклучоците што ги носиме. Можеме да се надеваме дека за сите овие работи ќе има due process и можеме да ликуваме дека никогаш нема да се дознае што се случило (пошто МВР ќе заташка, Грујо и Али ќе се договорат итн.) Но, дури и да се случи тоа, полицајците претходно сигурно ќе ја утврдат вистината. Затоа што единствен начин вистината да се скрие е таа да се знае целосно.

Второ, тоа што родителите молчат за овие факти што до сега се знаат се движи од загрижувачки до одвратно. Веројатно и таткото на Ангел ќе дојде до сличен заклучок штом му помине шокот: Секој родител што не го осудува тоа што татко му дозволил на син да тргне во некаква си потера (имал или немал стереотипи за способноста и наоружаноста на тој по кој што тргнал) треба да си ја чукне главата. За ова нема дебата. Не сум родител и не знам — но ми се чини дека јас да сум во ситуација кога синот ќе беснее да трча по некој што сакал да му украде точак ќе му влепам шамар и добриот ќотек (што ти го спомнуваш) ќе дојде од моја страна кон моето дете затоа што се занесувало да стане некаков си филмски осветник.

Трето, молкот на јавноста кон последователното сценарио кое што очигледно е организирано од партиски центар во соработка со полициски структури е уште повеќе загрижувачки, како што е и самиот чин што тие одлучиле да го прават. Не, немаат право граѓаните на Скопје да дивеат на ваков начин и полицијата не смее да го дозволи тоа. Ако имало кражби и порано не треба да ја запалат населбата. Впрочем, знаеш, кога се искрени протестите и се затоа што јавноста е загрижена — тие се мирни и се како молба, а не се насилни и како закана. Овој молк можеби ќе не` замолчи за долго време. Нема друго што да се рече освен дека стравот сега е многу, многу поголем затоа што теоретското нема кој да те брани од насилници, сега се претвори во практично. Сети се само на легендарната „Ти нема да ми го кршиш Белград“ кога некои навивачи правеа лом кај Мекдоналдс. Деновиве властите рекоа кршете. И веројатно си направија вежба во ЃП место на Криволак. (Ми се чини дека ти не твиташе ништо на оваа тема, и извини што оди ова во одговор кон тебе, но ете имаше и такви твитови, па да го додадам ова пред да стигнам до крајната поента.)

Четврто, и последно, жалам што мислиш дека Албанците се тие што треба да се борат против стереотипите. Ако си го гледала http://www.imdb.com/title/tt0106266/ можеби се сеќаваш на „ако видиш црнец со стерео, тогаш знаеш што прави — краде“. Твоето е буквално така — „ако видиш Албанец тогаш знаеш дека има скриен нож“. Ова е стереотип што го создава доминантната група: „Циганите ќе те украдат“ — му вели мајката на дететео, „Шиптарите ќе те убијат“. Исто како во црно-белите односи во САД и во машко-женските односи (т.е. феминизмот) поголемиот дел (можеби најголемиот дел) од одговорноста за надмиување на разликите меѓу групите паѓа на доминантната група (во нашиот случај на мнозинската група — Македонците). „Ако видиш жена во канцеларија — мора да е секретарка?“ — вака можеби полесно се илустрира ова. Значи, случајов на страна (затоа што како што реков во 1 може се` уште да дознаеме нови работи) тешката работа за надминување на недовербата и стереотипите е кај Македонците. А тие само што гласаа во мнозинство за опција што барем номинално не сака да преговара со другите. Би рекол на крај — во ваква ситуација, господ нека ни е на помош. Ама не сум религиозен. Со тоа толку.

Дали изјавата на Зоран Заев ќе биде истрел во празно или навистина ќе се отвори поширок простор во политичките партии

Сакав да пишам нешто повеќе за наводната изјава на Заев дека СДСМ треба „да привлече(ме) повеќе луѓе надвор од нашата партија“, ама почнувам и застанувам неколку пати, па затоа еве ги кратките белешки овде:

1. Ако е вистинита изјавата (и намерата), тогаш тоа е голем исчекор на партијата кон разноликост и прифаќање на различни идеи. Како последица, тоа ќе ја направи партијата уште поранлива на напади од оние места со постегнати идеолошки основи. Исто така, од неа ќе се одлеат многу што не ги мирисаат „луѓето од надвор“.

1а. Ако е вистинита изјавата, тогаш тоа значи и дека ова е признавање на тоа дека СДСМ повеќе не е партијата на големиот капитал (ако воопшто некогаш бил? Фершпет итн.)

2. Потенцијалните луѓе од надвор ќе донесат различни општествени групи внатре и дебатата таму ќе се диверзифицира уште повеќе. Стигнувањето до единствен глас ќе станува покомплицирано.

2а. Што и да преостанува од „големите пари“ веројатно ќе замина кон ВМРО-ДПМНЕ кои секако (и по идеологија и по хиерархија) се попривлечни за таа група на луѓе.

3. За жал „експертите“ несомнено анонимни мислат дека „без единство нема успех за СДСМ“. Не знам како да замислам разноликост и единство, па ова ми личи дека некој сепак сака партија со полесно обединувачки идеи. Можеби пред да се случи расплетот, ќе има уште еден обид за посилен стисок во раководството.

A longer read од кој ќе сфатите сенешто: The Political Culture of the Democratic and Republican Parties by Jo Freeman

Па, го правевме муабетов денес на кафе со Игор во присуство на високи функционери на ВМРО-ДПМНЕ на соседната маса, така што ајде да го пишам и вака на интернет.

Најверојатниот начин Стево Пендаровски да биде следниот Претседател на Републиката е да победи во прв круг.

Втор круг ќе биде тежок затоа што ќе има и парламентарни гласања, повеќе притисоци, гужви итн. Ако воопшто има
втор круг за Стево.

Да сум јас ВМРО-ДПМНЕ ќе гледам да ги пресметам бројките во втор круг да оди Иванов и кандидатот на ГРОМ и потоа е лесна работа. Ако ДУИ навистина бојкотира, како што најавуваат, бројките веројатно може уште полесно да се пресметаат.

Според некои податоци што ги гуглам минатиот пат Иванов освоил 106.286 гласови, а Фрчкоски 63.645. Ако ВМРО-ДМПНЕ може да си гарантираат повеќе гласови од ова, тогаш може да ги поделат во прв круг (а неважечки ливчиња за Стево сигурно исто би помогнале) и битката е добиена. Некој што ги следи актуелните бројки може да допише колку е ова веројатно и возможно. (Можеби дури собирањето потписи за Иванов и за кандидатот на ГРОМ беше тест на овој модел.)

Од друга страна Стево нема шанса да победи во прв круг без поддршка од ДУИ. А СДСМ нема што баш да им понуди ним -- бидејќи горе-долу сѐ си имаат (Можеби шеф на кабинет да биде Албанец? Ама тоа и не е којзнае каква зделка). Но, иако зделки сигурно ќе се прават, тоа што ќе биде потребно е моментум дека првиот круг е клучен за многу повеќе работи од политичката кариера на Стево, па и на другите од СДСМ.

Најдобрата кладба на ВМРО-ДПМНЕ веројатно е дека СДСМ нема капацитет да направи таков моментум.

Кој е Брајан Боитано? (За оние што не знаат.)

Истражување на животната средина беше името за односи со јавност на безбедносната единица што се занимаваше со контрола на популацијата во ЗИНО: загадена и непријателска област.

1.

Полиците за книги беа кутнати на подот. Ги одмина прескокнувајќи и се качи по скалите на горниот кат. Касите на вратите зјаеа празни. Без да погледне продолжи право кон просторија што некогаш била тоалет. Плочките беа напукнати, а чешмите откорнати. Се наведна долу и од ѕидот извади неколку парчиња. Се соблече и ги турна алиштата и ранецот низ процепот, а потоа помешечки се протна низ него. Како крт назад исфрли купче земја за да го маскира отворот.

Малата соба на другата страна ја осветлуваа два автомобилски фарови приклучени на акумулатор. На импровизирана маса беа распослани неколку големи листови харитја. Ѕидовите беа излепени со мапи што личеа на планови од градот.

Од ранецот извади неколку парчиња кора од дрво и се наведна над масата. Невештите цртежи, бледи копии од некоја книга, прикажуваа мали темнозелени ливчиња. На ќошот на листот со широки ракописни букви беше запишано: Lecanora conizaeoides. Под тоа: Барај ги овие. Ги стави корките покрај цртежите и почна да ги набљудува со парче скршена лупа. Ги напрегаше очите неколку минути пред длабоко да воздивне. Ги собра корките во кутијата под масата. Лицето му издаваше разочарување.

2.

Безбедносните служби не беа невообичаена глетка во паркот, но големиот шлепер што се паркираше покрај малото езерце ги изненади сите што тоа претпладне беа дојдени да се прошетаат низ градското зеленило. Лентите за предупредување речиси незабележително го заобиколија паркот. Службениците почнаа да монтираат конструкција околу езерцето. Неколкумина други ја испразнија водата со пумпа. Небесно сината површина на дното на базенот блескаше под априлското сонце. Неколку луѓе во целосни био-костуми се симнаа кон дното.

Оштрото сечиво ја расече мазната површина и од дупката се наѕре голема метална шахта.

- „Ни треба дигалка за ова.“ - прозборе еден во својот комуникациски уред.

Над нив неколкумина мафтаа со рацете додека возачот на шлеперот ја спушташе металната конструкција во празното езерце. Највисокиот ја прифати куката и ја прикачи на шахтата. Парчето метал се крена нагоре како да е хартија. „Кој оди прв?“ - со насмевка праша највисокиот додека се обидуваше да го придржува клатното. Другите немо гледаа. Останатите од горе стркалаа неколку скали. Долги, тенки и тесни пластични јажиња исчезнаа во двометарскиот радиус. Во базенот кранот спушти неколку кутии полни со рефлектори.

Био-костумите се спуштаа по скалите во длабоката темна дупка на врвовите на јажињата ги монтираа рефлекторите.

- „Вклучи.“ - се огласи повторно првиот кога последниот од нив се качи горе.

Светлината издаде нешто што во дупката изгледаше како чад или прашина. Околу нив веќе беше кренат шатор. Се слушаше само бучењето на вентилацијата.

Ситен човек влезе во шаторот и почна да дава наредби.

- „Докторе“, - се обрати кон еден во био-костум, - „Дозјнајте што се случува долу, но не заборавајте дека ова е полициска акција. Немаме многу време. Ајде!“

Овој климна со главата. Дваесетина во воена опрема се спуштија по скалите. По нив кранот спушти неколку големи контејнери. Луѓето во био-костумите ги подаваа надолу своите кутии со ознака Кршливо.

- „Спремни за диета?“ - се обиде повторно да се пошегува највисокиот. Докторот со главата го насочи кон дупката што зјаеше. Во одблесокот на неговата заштитна маска се гледаше лицето на ситниот.

- „Немој да изгубите некој од овие.“ - рече тој мафтајќи со зелениот плоснат уред пред да го слизне во џебот и исчезне надвор во сончевото претпладне.

3.

- „Не е толку лошо.“ - промумла највисокиот додека сркаше од една конзерва. - „Прв пат долу?“ - се обрати кон девојката што седеше до него. Таа го избегна неговиот поглед.

- „Доста Петар.“ - викна докторот од другата страна.

- „А што да правиме додека го обезбедуваат периметарот.“

- „Јади си ја конзервата.“ - врати таа.

Шаторот не изгледаше како којзнае што однадвор, но внатре беше полн со опрема. Мала лабораторија се криеше под маскирната церада. Ознаките и логото на ИЖИС беа отпечатени на сите уреди и алатки. Истражување на животната средина беше името за односи со јавност на безбедносната единица што се занимаваше со контрола на популацијата во ЗИНО: загадена и непријателска област. ИЖИС беше компактна и подвижна организација што се грижеше за вентилацијата и испуштањето на отпадот. Нивна задача беше да обезбедат доволно воздух и храна за неколку десетици илјади зиновци што живеја под сводот да можат да преживеат, но и да не се побунат. Нивната официјална мисија беше спречување на идни еколошки катастрофи и чистење и оплеменување на загадената и непријателска област. Нивните вооружени единици ја правеа нивната работа лесна.

Весна беше нова во ИЖИС. Нејзината работа воглавно се состоеше од подготовка на примероци кои потоа ги набљудуваше докторот Висла. Згрбавен и со испиено лице Висла ретко го креваше погледот од неговиот таблет и микроскоп. Очите му изгледаа како да се постојано насолзени. Неговите наоди се шифрираа и праќаа нагоре во хиерархијата на ИЖИС. Весна се сомневаше дека никој освен директорот не ги гледа. Тоа исто така беше нејзината работа. Се сеќаваше на разговорот од пред неколку недели: Исполнетиот ресторан зуеше. Спроти неа седеше дебел човек. До него седеше ситниот наредбодавател од ИЖИС. Дебелиот човек се навали над масата и го рашири лицето.- „Ќе одиш со следната експедицја.“ - ѝ рече. Таа кимна. Дебелиот се врати во своето столче. - „Тргнувајте што поскоро.“ - заповеднички рече дебелиот. Тоа беше краток разговор.- „Мора да внимавам на Петар“ - си мислеше Весна. Во неговото досие прочита дека долго време е соработник на Висла. Бил на секоја мисија долу во последните четири години. Петар беше нивниот компјутерџија. Секогаш беше гладен.

- „Си јадам.“ - повторно промумла тој сркајќи од конзервата.

4.

Кондензацијата на прозорците беше единствената вода што ја имаше видено во последните неколку дена. Апаратот за рециклирање на измет, монтиран во влезот, беше исклучен веќе неколку месеци. И денес се измоча во тегла и ја стави во стариот замрзнувач што му служеше како шкафче. Се симна по скалите од третиот спрат и ја стави раката во идентификаторот. Томе Ладевски. Зелено „Во ред“ и вратата крцна. Надвор, како и внатре, беше полусветло. Постојан самрак.

За него тоа беше позната глетка: згради подредени наоколу во распоред што некогаш имал некаква смисла. Плафонот беше светло син, некаде избледен, а некаде изгребан. Низ него понекогаш поминуваа бледи сончеви зраци. Дрвјата, нивните мртви стебла, стоеја како паметници на киселиот дожд. Избледените фотографии во книгата останата од родителите на неговата баба покажуваа друг Карпош, но тоа беше далечно минато.

Трагачот вибрираше во неговиот џеб. Томе го извади уредот: мала зелена кутија со ознаки на чуварите. Екранот прикажуваше дека сензорот за движење забележал некого на југ и тој подзастана во преминот кон соседниот влез. Требаше да пешачи на исток околу половина километар за да може да излезе на кејот на реката. Реши да се притаи неколку минути. Повторно вибрација. Томе брцна во внатрешноит џеб од јакната и го извади малиот уред.

- „Нема нови движења“ - си рече и тргна по тесната патека.

Улиците, полни со прав и ѓубре, со истапкани патеки по средина не беа најбезбедниот начин за движење наоколу, но Томе немаше избор. Реката сѐ уште беше основниот канал за исфрлање на смет и понекогаш со среќа, а понекогаш со бобра, можеше да најде некое недопиено шише фрлено од Планината.

Планината. Го чу тој збор прв пат од татко му кога имаше десетина години. Населбата издигната над пластичното небо кое беше навикнат да го гледа, беше сон на секој собирач, но качувањето таму не беше воопшто лесно како собирањето на отпадот, иако беше речиси подеднакво опасно. Со пријателите често разговараа за приказните дека некаде на југ има голема дупка во небото од каде може лесно да се искачат нагоре. Не познаваа некој што некогаш се качил, ниту пак некој што од таму дошол. Означените отвори, оние од кои доаѓаше отпадот, вентилацијата и вооружените сервисери на апаратите за рециклирање беа обезбедени со аларми и чувари. Приказните, исто така, велеа дека таму горе навистина има сино небо и сонце, но и дожд и дрвја и цвеќиња. Но, тоа беа приказни. Трагачот повторно вибрираше. Томе подзастана и се загледа кон реката. Од тука можеше да го чуе шумот на водата, но сега повторно мораше да се прикрие, овој пат покрај едно старо стебло. Уште една вибрација. Но, оваа ја препозна. Пар секунди претходно неговиот трагач го препозна трагачот на Филип. Не се надеваше на средбата со него. Дружењето со Филип често завршуваше на работ на невојлите. „Барем некој познат за ловот на реката“, си помисли Томе и се упати во правецот што му го покажуваше трагачот.

Филип не се разликуваше многу од својот познаник. Беше неколку години постар и повисок, но подеднакво слаб и блед. Алиштата му беа надраснати и рацете му висеа покрај телото. Секогаш се движеше со својот ранец. Беше малку подгрбавен од товарот што му беше прираснат на грбот. Имаше широка насмевка.

- „Еј, Томе“, - викна.

Томе ја крена раката како да мафта.

- „Жеден?“, и му дофрли шише со вода.

Томе го дофати шишето и сркна две-три голтки, а потоа го пикна во внатрешниот џеб. Беше жеден, но и доволно извежбан да се воздржи.

- „Фала, Филип.“ - рече додека се обидуваше да ја скрие неговата радост, - „Ова е од денес?“

- „Денес е празно.“

- „Да одиме нагоре, поблиску до отворот.“

- „Не.“ - отсече Филип. - „Да прошетеме надолу.“

5.

Хотелската соба со поглед на паркот беше полутемна. Дебел човек се прошета до прозорците и погледна долу кон осветлениот шатор. Луѓе влегуваа и излегуваа. Изгледаше работно. Ги затемни прозорците до крај и се сврте.

- „Сѐ.“ - рече.

- „Невозможно.“ - одговори глас од внатрешноста на собата, - „Купувањето имот е врзано со миграција горе. За да купиме сѐ, треба сите да ги донесеме овде. А ако трнеме да го менуваме тој закон, сите ќе се прашуваат зошто. Невозможно.“

- „Ќе ги носиме еден по еден.“ - возврати дебелиот. - „Здравствени контроли, климатизација, социјализација... имаш нешто такво во твоите закони? За договорот никој нема да знае – освен ако не прозбориш ти.“ - и го рашири лицето во насмевка. Гласот од внатрешноста не одговори. Дебелиот се врати то прозорците и ги рашири завесите. Сонцето ја осветли собата.

6.

Маските им ги криеја лицата. По наредба на Висла на првиот излет што Весна го имаше долу дојде и Петар. Грабеше со долги чекори пред неа и мафташе со рацете во различни правци опишувајќи ги сувите дрва и грмушки. Реката шумеше зад нив, а напред гледааа на широка рамнина. - „Паркот“ - си помисли Весна.

- „Ако замижиш и замислиш, можеш да го видиш паркот што бил овде“ - довикна Петар - „Сигурно било убаво како горе.“

Весна одмавна со раката.

- „Сме ги гребеле овие дрва безброј пати.“ - продолжи тој.

- „Ми треба ли твоја помош?“ - предложи Весна.

Пред да излезат доби порака да собере примероци за горе. Не мораше да му ја објаснува нејзината работа на Петар, но ѝ се чинеше дека ќе може да работи помирно ако тој не биде до неа.

- „Договори се со Висла следниот пат.“ - возврати Петар.

- „Од овде можам и сама“ - продолжи, - „го носам трагачот“ и покажа кон зеленоит уред што ѝ висеше на каишот. Петар одмавна со раката. Можеше да замине, но реши да почека директна наредба. Но, Весна се двоумеше. Конечно му подаде неколку пластични шишенца.

- „Појди кон брдцено. Собери примероци од таму. - му рече покажувајќи кон голото издигнување што се гледаше пред нив.

Откако Петар се оддалечи, таа го извади својот уред и го намести да прима податоци. Од ранецотот извади мала кутија за прва помош и ја испразни назад во него. Погледна во уредот и почна да ги следи координатите што пристигнуваа. Собираше парчиња дрвата и земјата и ги ставаше во кутијата. Ѝ требаше околу еден час да ги помине сите точки што ги доби. Кутијата за брза помош беше полна со ситни парченца од мртвиот пејсаж. Сега мораше да собере нешто и за Висла. Помина надвор од просторот што ѝ беше означен на трагачот и најде неколку пенушки. Трагачот вибрираше. Петар се враќаше назад. Таа се наведна и почна да собира примероци.

7.

Томе знаеше дека неговиот пријател веќе извидел. Неговото противење значеше дека горе има гужва, а избегнување кошкање никогаш не беше лоша идеја.

- „Ајде.“ - прифати Томе по кратко двоумење и тргнаа. Двајцата посегнаа во џебовите и ги поврзаа уредите. Двата трагачи кратко вибрираа и потврдија дека разменуваат информации за периметарот што го набљудуваат.

Тоа утро вибрациите од трагачот го разбудија Филип. Тој спиеше склупчен под една клупа помеѓу расфланите книги. Спиењето во библиотеката беше безбедно бидејќи одамна никој не влегуваше таму, но рефлексот му беше секогаш да се сокрие. Ја поткрена главата и погледна надвор низ скршените прозорци. Ги облече чевлите кои што секогаш ги оставаше настрана како лесна мета за случајниот крадец и се провлече под клупата. Се исправи и го нарами ранецот.

Малата зелена плочка во неговата рака вибрираше. Ја погледна и притисна неколку копчиња. Уредот возврати со уште една кратка вибрација. Го стави околу врати и излезе надвор. Улицата беше темна и пуста. Се сврте назад кон зградата и гледаше во скршените прозорци како да бара нешто. Уште една вибрација. Се упати кон исток.

Прошетките со Филип никогаш не беа само прошетки. Тој беше единствениот помеѓу пријателите на Томе што знаеше да чита букви. Сите други, како и Томе, знаеја само да ги распознаваат симболите на нивните трагачи. Филип имаше склоност да чепка по ѓубриштата и да склопува разни алатки од работите што ги наоѓа. Ранецот му тежеше од тие направи и сакаше долго да зборува за нив. Кога не копаше по купиштата ѓубре, се шмугнуваше во зградата што порано била библиотека. Таму копаше по старите листови хартија. Секогаш имаше нови приказни за работите што ги прочитал или склопил, но Томе и другите често не му веруваа. „Зборува глупости“ - знаеше да каже Дарко. Понекогаш го викаа Лудакот. Но, Филип не престануваше со приказните. Стигнаа пред висока зграда.

- „Ги знаеш овие згради?“ - праша Филип.

Томе погледна во трагачот. Зградата изгледаше празно. Томе климна.

- „Внимавај на влезот“ - рече и исчезна во внатрешноста.

Не беше невообичаено Томе да чува стража додека Филип копа низ старите објекти околу паркот. Тој секогаш се враќаше со предмети кои подоцна ги поправаше. Томе му помагаше колку што умееше. А и без тоа, зделката не беше лоша, затоа што трагачот внимаваше доволно за сите, па Томе седна и одпи од шишето. Вода.

Филип се качуваше бавно нагоре по скалите кои беа тесни од натрупаниот смет. На 12 кат просторот се отвори пред него. Изгледаше расчистено и простано. Во ќошот кон прозорците стоеше висок човек. Тој носеше нова облека која што личеше на униформа. Филип погледна и свирна. Човекот се сврте и се насмевна.

- „Ги сменив деловите горе. Другите работат?“ - праша.

Филип возврати со насмевака.

- „Донесов малку храна“ - и од џебовите извади неколку конзерви.

- „Томе е долу.“

- „Знам – но, тој не може да нѐ види овде“ - и го покажа екранот од својот плоснат уред. Прикажуваше нешто што личи на заштитно поле околу просторијата во која се наоѓаа. - „Никој не може. Вклучи го твојот.“

Филип го извади неговиот трагач и го намести да разменува податоци.

„За неколку часа, појди овде.“ - рече покажувајќи на мапата што се прикажуваше на екранот. „Ручаме тогаш.“

8.

- „Нешто се случува долу, во паркот.“ - рече Филип кога излезе од зградата

- „Пред десетина дена имаше само некоколку сервисери. Завчера дојдоа и чувари, а утрово почнаа да го заградуваат просторот.“

Томе се почуствува измамен. Дојде по вода, а сега се изгледаше како да се вовлече во една од авантурите на Филип кои што не беа наивни. Помисли да му го врати шишето и да се врати назад. „Можеби ќе најдам некое фрлено шише.“ - си помисли. Но, Филип како да го забележа неговото двоумење.

- „Ќе почекаме уште малку и ќе одиме до работ. Фрлаат многу шишиња и конзерви.“ - нафрли тој и одеднаш предлогот за прошетка до паркот не звучеше неразумно.

Чуварите од Планината не правеа чести посети долу. Но, Томе знаеше дека треба да ги избегнува. Неговиот татко настрада покрај реката кога чуварите ги проверуваа отворите за вентилација пред шест години. Откако почна сам да оди покрај реката, често гледаше мртви тела како пловат надолу и се сомневаше дека тоа се луѓе, кои како татко му, им се нашле на пат на чуварите. „Тоа што се случува под небото не е ничија грижа.“ - велеше татко му, - „Внимавај, секогаш внимавај“. Томе често се сеќаваше на зборовите на татка си: „Многу нѐ има овде, но сите се кријат. А Планината е речиси празна. Понекогаш се симнуваат и земаат деца со нив. Можеби ќе ја имаш таа среќа, сине, но потоа ќе мора да пукаш во нас“.

Томе еднаш го праша Филип дали знае нешто за животот на Планината, Филип му покажа голема книга со цртежи. „Пишува: Облакоград“ - му рече. „Зошто тогаш го викаме Планина?“, „Затоа што е висока.“ - му одговори Филип. Не беше сигурен дали тоа беше шега. Цртежите беа избледени, но меѓу формите можеше да се препознае голема конструкција која се издига на столбови и ниски згради расштркани низ просторот. „Вака е листови и листови“ - велеше Филип, - „но никој не знае зошто сите не сме горе“.

9.

Висла седеше склупчен врз микроскопот. Весна му подаде уште неколку примероци. Тој немарно ги стави во купот. Изгледаше вознемирено.

Весна седна на своето биро и почна да ги подредува примероците. Зелениот уред вибрираше на масата.

Стави го пакетот во кутијата за рециклирање.

Неколку минути подоцна во шаторот влезе униформиран службеник. Почна да ги собира кутиите со симбол за рециклирање оставени на подот. Весна побрза да ги стави епруветите во една таква кутија. Звукот на стакленцата му го привлече вниманието на Висла. Тој ја крена главата кратко и повторно се наведна.

- „Веќе сите знаат.“ - промумла.

Весна ја остави кутијата во купот.

10.

Пред широката рамнина беше распространа бодликава жица.

- „Сами сме овде.“ - му рече на Томе.

Седнаа покрај патеката. Зградата од спротива беше разрушена. Филип го остави ранецот на земја и го затскри со ѓубре.

- „Остави ја водата тука.“ - рече Филип додека го исклучуваше неговиот трагач.

Томе го исклучи својот трагач. Знаеше дека ако одат да ловат храна, тогаш подобро да не ги фатат со трагачи во нив. Просторот изгледаше празен сѐ до реката.

- „Каде се чуварите?“ - праша Томе.

- „Зад свиокот на реката.“ - одговори Филип - „Да одиме.“

Ја прескокнаа оградата и тргнаа по брегот. Почнаа полека да се симнуваат надолу. Стануваше сѐ посветло. Зад свиокот мораа да мижат. Филип му подаде парче темна пластика на Томе. Жица висеше од двете страни. „Стави го вака“ - му покажа. Од небото висеа дебели кабли. Рефлектори го осветлуваа целиот простор. Неколку шатори беа распоредени во форма на круг. Долг шатор на исток. Голем кружен шатор на југ. Мали распрскани наоколу. Но, пусто.

- „Сега ручаат.“ - проговори Филип пред Томе воопшто да стигне да праша, „Да одиме во оној до брегот.“ - и потрча напред.

Томе тргна по него. Ја гледаше својата сенка на прашливата земја како се преместува де на едната, де на другата страна. Трчаше, речиси весело како во игра. Мислеше на храната што ќе ја собере од шаторот. Водата. Водата.

- „Почекај овде.“

Томе ја извади пластиката од очите. Од јакната извади платнена торба и му ја подаде на Филип.

- „Наполни ја и за мене“ - рече.

- „Почекај овде.“ - се насмевна Филип.

Неколку минути подоцна излезе од шаторот со торбата на грб.

- „Соблечи ја јакната и влечи ја зад себе.“ - му рече на Томе. Нивните стапалки исчезнуваа во правта. Зад свиокот. Самрак.

11.

Влегоа во зградата на библиотека. Филип побрза до една клупа. Ја исчисти и намести. Ја стави торбата на една од нив. Томе се приближи љубопитно. Филип ја отвори торбата и извади неколку пластични кутии и купче листови хартија. Радоста исчезна од лицето на Томе. Зина да приговори.

- „Ранецот. Ранецот е за тебе.“ - го пресече Филип.

Томе се сепна. Ранецот го носеше на својот грб откако излегоа од паркот. Го симна и отвори. Беше полн со конзерви и шишиња. Го крена погледот.

- „Но, што правеше во шаторот?“ - праша.

Филип радосно ги вртеше листовите.

- „Lecanora conizaeoides и Lepraria incana“ - прошепоте.

Томе гледаше зачудено.

- „Ова се првите лишаи. Воздухот се подобрува.“ - рече со насмевка.

12.

Дебелиот ги гледаше резултатите. Неговото лице задоволно се смееше.

Телефонот заѕвони.

Го вклучи екранот.

Камерите за надзор на ЗИНО покажуваа неколку високи згради.

На нивниот кров блештеа старите рекламни паноа: Не продавај.

Долу, помеѓу растурените книги, трагачот на Томе вибрираше. Знаците на екранот ја пренесуваа истата порака.

1. „На влекачите им било тешко отсекогаш.“

Твитав за ова и ми се чини дека е добро место да се почне овој новогодишен преглед на книги со The Power of Myth: книгата и тв серијата со Џозеф Кембел и Бил Мојерс ја покриваат основата на митологијата и некои нејзини современи импликации. Лесно е напишана и е одличен вовед за секој лаик во темата. Реков дека доживеав интелектуален оргазам кога го читав делот во кој што се објаснува „најдобрата книга што никој не ја прочитал“ — Финеганс Вејк на Џејмс Џојс. Видете го ако сакате овде. Исто така, во книгава беше и најдобриот цитат за новинарите и новинарството што го најдов оваа година (а новинарството е тема на постојан интерес):

Moyers: Then Along comes the journalist who has a license to explain things he doesn’t understand.

Campbell: That is not only a license but something that is put upon him — he has an obligation to educate himself in public.

2. „Општествената атмосфера е бремена со можност.“

Coding Freedom на Габриела Колман според многумина е најдобрата книга што ги истражува хакерите, нивните заедници, нивните мотиви и верувања. Исто така е добра почетна точка за некој што сака да се запознае со оваа тема или пак сака посериозно да ја проучува. Можеби централниот придонес на книгата е врамувањето на идејата за „политичкиот агностицизам“ или „тесно дефинираната политика“ на слободниот софтвер со јазикот на политичката филозофија.

Објавена е во духот на слободниот софтвер (под лиценца на CreativeCommons) и можете легално да си ја симнете.

3. „Никогаш не ја потценувајте моќта на Твитер и Фотошоп во рацете на луѓе мотивирани од предрасуди“

Потоа тука се и двете книги на Евгени Морозов: The Net Delusion и To Save Everything, Click Here. Прочитајте ги. Доаѓат како ладен туш после опиеност од моќите на Интернет(от). Морозов се смета за еден од ретките (ако не и единствен) глас на критика на идеите за „интернет слобода“ како што ги промовираат Западните влади и генерално на духот и мотивите на Силиконската долина. Тој исто така ги врзува своите аргументи во политичката филозофија и политичката економија. (За брз поглед на неговите ставови видете го op-ed-от што го напиша за FT пред неколку дена.)

3.1. Од истиот шешир тука се и Consent of The Networked, We Are Anonymous и The Geek Manifesto, три книги кои ги разлистав, но тогаш не ми се чинеа како доволно интересни за да ги прочитам.

4. „Пазарот нема единствена природна и нужно законска и институционална форма. Тој е историска еволуција и политички избор.“

Ако сакате да добиете различно мислење за Бувљакот под Кале, старо купујем и другите градски појави на неформалната економија тогаш морате да ја прочитате Stealth of Nations на Роберт Њурит. Книгата е истражуање на неформалните пазари од огромен обем — Сао Паоло, Лагос, но и Лос Анџелес. Можно е после книгата да не сакате да купите ништо повеќе од Zara. Можно е да решите да почнете свој бизнис. Лекцијата за носење од книгава е дека на пазарот, таков каков што е, сите услови и фактори се дел од играта: корупција — само уште еден трошок. Нашето наследство од државата на благосостојба не ни дава така лесно да го проголтаме ова.

5. „Скротумот е како резервен фрижидер во гаражата во кој што чувате само пиво. Ако имате резервен фрижидер, тогаш веројатно сте некој што очекува забава да се случи во секој момент.“

Доста со политичка економија. Ако сте за лежерно, провокативно четиво овие празници земете ја Sex at Dawn. Книгата на Кристофер Рајан и Сесилда Џета се обидува да ги разоткрие митовите за човековата сексуалност, моногамијата и разможувањето. Црпи примери од историјата човештвото и сегашноста на некои наши роднини. Контроверзна е. Веќе доби rebuttal со Sex at Dusk. Многу други научници велат дека научни наоди се жртвувани за таа да изгледа така пикантно како што е напишана. Се чита во еден здив.

6. „Како што вели еден пријател, често има нешто во преводот што не може да се долови во оригиналот.“

Distrust That Particular Flavor — збирката non-fiction текстови на Вилијам Гибсон. Прочитајте ја.

7. Со Kindle се чита послено од англиски. Но, читнав неколку (млади) македонски автори и на хартија. Ана Голејшка, Дарко Лешоски, Мане Манушев, Живко Грозданоски и Ненад Јолдески (имаат ли твитер?).

Не сум доволно вешт за да кажам некаква сериозна препорака за книгиве. Можам да кажам дека во секоја имаше делчиња што ми се допаднаа и на кои понекогаш се навраќам и делчиња кои што не ми се допаднаа.

Кои се вашите препораки?

Минатава недела читав некои текстови и налетав на организација што се вика Dream 9. Организацијата е од САД и е место каде што се организираат млади имигранти во САД кои се донесени таму без своја воља, како деца, но кои сега мора да се соочуваат со проблемите на немање документи и слично:

Consider the DREAM activists, who are seeking a path to citizenship for the millions of undocumented young people brought to the US by their parents when they were children. Many DREAMers didn’t realize they were undocumented until they applied to college and discovered they would need to pay unaffordable out of state tuition. DREAMers have become a rallying point for immigrant rights in the US because they didn’t choose to immigrate to the US, and because they’ve been assimilated by being educated in American high schools.

извор: http://dmlcentral.net/blog/ethan-zuckerman/new-media-new-civics-bellweth...

Пробајте да ја пренесете оваа ситуација дома. Многу генерации деца се донесени во Македонија, во оваа ситуација на сиромаштија, кршење на човекови права, безработица, дискриминација… без своја воља. Нашите родители се одговорни за тоа. Вистина некои се со поголема, а некои со помала одговорност — но тоа и не е некоја утеха.

Но, зошто да не побараме од ЕУ да нѐ прими нас?

СОНеу организацијата на младите од Македонија кои немаат ништо со срањето во кое се доведени.

Зошто менувањето на дневниот ред на собраниската седница за буџет нема врска со заштитата на здравјето на граѓаните на РМ

Колкумина знаат дека излегувањето со валкани гуми од градилиште е казнив прекршок? Ове е дел од некои последни измени што деновиве излегоа во Службен весник на РМ во некој закон чие што име не го запамтив. Овој закон е само дел од „зеленото“ законодавство на Македонија. Веројатно има купче закони што регулираат различни аспекти на заштита на животната средина и пропишуваат казни за прекршоци кои јавноста воглавно не ги знае. Таков е и Законот за квалитетот на амбиентниот воздух.

Да, го имаме тој закон. Можете да го ѕирнете. Има некои казни таму за некои прекршоци… сите вообичаени нешта што треба некој закон да ги содржи. Можеби и бил дополнуван и со европско знаменце. Со други зборови, пратениците (или нивните партиски шефови во краен случај) во собранието кажале сѐ што имале да кажат во врска со ова прашање. И кажувале низ подолг временски период, законот е од 2004 г. и дополнуван е 5-6 пати.

Со оглед на тоа дека загадувањето на главниот град не е нешто ново, пратениците од двете страни можеле да интервенираат и кога биле на власт и кога биле во опозиција. Но, ова е шупачки аргумент: „Кај бевте 2005-тата…?“. А каде сме 2013-тата? Во 2012 Градот Скопје излезе во медиумите со истите препораки за седење дома и невозење кола кога беше најголемото загадување. Всушност од 2012 до 2013 (цели 12 месеци) возможно било да се поднесе дополнување на законот, да се врши притисок врз сите „зелени“ институции на Републиката и конечно — да се предложат амандмани во буџетот кои ќе бидат наменети за надминување на последиците од овој проблем (ако веќе причините не може да се отстранат).

Ништо од ова не е направено. Не дека проверив, но ги гледам насловите на вестите и никаде не видов: „ние предлагавме, ама ВМРО нѐ одби“. Единствено нешто што може да се заклучи е дека естаблишментот пак си спиел, пак е изненаден, пак е штурецот од онаа приказната со штурецот и мравката.

Но, тоа не е сѐ. Како што нѐ потсетува Жижек: ако некој лаже и мами, тоа не треба да нѐ залаже — редно е да се каже дека тој е лажго и измамник. И тоа се тие луѓе од естаблишментот — политчки, бизнис, академски: тие се лажговци и измамници и денес сакаат со уште еден спин да ни го одвлечат вниманието: сакаме да го ставиме воздухот на дневен ред — ама режимот не ни дава. Брат, ебете се.

Не — за да го истакнувам очигледното: дека воздухот (како и многу други работи на заедничкиот живот на граѓаните на РМ) треба да биде секој ден на ебаниот дневен ред. Туку, за да потсетам дека денес со ова одбивате да ја работите (пак!) работата за буџетот (кој иако не толку важен како и воздухот) ќе одреди многу од тоа што ќе правиме во шупкава од земја, макар тоа и го правеле со дробови полни pm2.5 честички.

Но, ајде, дури и да успеевте да ја бутнете точката на дневен ред: што потоа? Ќе речевте дека дишеме ѓубре? Дека пред 7 години воздухот не бил толку загаден? Што? Што воопшто може да се рече и да се противречи на таа тема? Не дека не е потребна дебата, но навистина од говорница, со реплики, со тропање и глупирање? Можно ли е некоја група на луѓе да е толку кусогледа? Ако можете на ист начин да си ги качувате платите и да си ги простувате казните, па некои други усерувања од земјава да не ве допираат, ваљда не сте тотални идиоти и гледате дека сепак — го дишете истиот воздух и со најугнетуваниот работник во македонските sweatshops.

Затоа да кажеме кратко (и гласно кој колку може): дебатата за воздухот на собраниската седница за буџет е дување пепел в очи на тие пар или неколку луѓе што останаа да следат што се случува со мизерните животи на сите нас. Треба да гризете во собрание за да се прикажа каков-таков отпор кон уште еден глупо-крадлив буџет. А за воздухот, вашето министерство за животна средина во сенка треба да штанца пријави до надлежни органи секој ден, а вашите бизнисмени што загадуваат да ги натерате да купат филтри.

И ред е да си кажеме (да си признаме тапкајќи се по рамо): ова не се случува затоа што во Македонија пак сѐ е business-as-usual: едните демек побаруваат нешто од корист за граѓаните, другите демек одбиваат, се ќарува по некој маргинален поен и си шибаме сите во заборав.

По што се разликува Facebook од затвор или логор? Ако не го сметаме peer-pressure како доволно јака присила, тогаш само по тоа што никој на сила не нѐ тера да бидеме таму. Но остантатото, се додека можеме (сѐ уште?) да ја премостиме разликата меѓу физичкото и дигиталното, е исто.

Прво, претворени сме во commodity на компанијата (од корисник во потрошувач до потрошувачка стока). Продавани сме (нашиот social graph) и разменувани по потреба. Исто така и работиме за компанијата без надоместок. Нашиот дигитален труд се монетизира кај нив. Нашите кликови и „лајкови“ се стабилен проток на приход за тамошните нарачатели на реклами.

Второ, дури и најналудничавите претпоставки за надзор и следење се покажаа како точни. [Кој да верува на предвидувачките текстови на луѓето како Џулијан Асанж од 2008-9 година?] Facebook навистина е „шпионски шалтер“ (додуша не на ЦИА, туку на НСА). Кога кон ова ќе се додаде и тоа дека и вработените таму имаат пристап до сечии профили (за разлика од Google каде пристап имаа(т?) само алгоритми и скрипти), го прави тоа интернет место совршено за постојано набљудување на корисниците.

Зошто тогаш уште сме таму? Можеби затоа што не знаеме дека е тоа затвор сѐ додека личи на игра?

Во „Животот е убав“ Роберто Бенињи раскажува токму една таква приказна. Џошуа,синот на Гвидо, го проживува животот во концентрациониот логор верувајќи дека е тоа игра во која се собираат поени и за чиј победник првата награда е вистински тенк. Детето е премногу малечко да ја разбере вкупната монструозност низ која поминува. Игнорантноста повторно е благослов. Ние не сме ниту деца, ниту неинформирани за надзорот под кој сме ставени. Треба да си признаеме дека вистински тенк (ниту бар вистински iPad) нема на крајот на играта. Треба да си признаеме, всушност, дека ова е и игра која што нема крај.

Тоа што го прави „Животот е убав“ пријатен за гледање е драмската иронија дека ние како гледачи знаме повеќе од ликовите во филмот и однапред знаеме за нивната судбина. Тоа што го прави оптимистичен филм е славењето на непоразливоста на човекот дури и во најтешките услови. Но ние не живееме во филм, и расплетот за нашите дигитални логори останува сами да го напишеме.